Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye'nin boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını büyük ölçüde geri kazandığı ve boğazların gemi geçiş rejimi ile ilgili önemli düzenlemeler getiren uluslararası bir sözleşmedir. 20 Temmuz 1936'da İsviçre'nin Montrö kentinde imzalanmış ve 9 Kasım 1936'da yürürlüğe girmiştir.
Temel Amaçları ve İçeriği:
Boğazların Statüsü: Sözleşme, Türk Boğazları'nın (Çanakkale ve İstanbul Boğazları) statüsünü belirler ve Türkiye'ye bu boğazlar üzerinde tam egemenlik hakkı tanır.
Savaş ve Barış Zamanında Geçiş Rejimi: Sözleşme, savaş ve barış zamanlarında boğazlardan yapılacak gemi geçişlerini farklı kurallara bağlar.
Barış Zamanı: Ticaret gemileri için geçiş serbestliği ilkesi benimsenmiştir. Ancak, sağlık denetimi gibi bazı sınırlamalar bulunmaktadır.
Savaş Zamanı: Türkiye'nin savaşta olması halinde, savaş gemilerinin geçişi Türkiye'nin takdirine bırakılmıştır. Türkiye tarafsız ise, savaşan devletlerin savaş gemilerinin geçişi sınırlanmıştır. Savaş gemisi tanımı ve geçiş kuralları sözleşmede detaylı olarak belirtilmiştir.
Askeri Gemilerin Geçişi: Sözleşme, askeri gemilerin geçişini tonaj, sayı ve geçiş süresi gibi çeşitli faktörlere göre düzenler. Ayrıca, Karadeniz'e kıyıdaş devletlerin ve diğer devletlerin askeri gemilerinin geçişi arasında farklılıklar gözetir. Karadeniz'de kıyısı bulunmayan devletlerin donanma'ları belirli ağırlık ve süre şartlarını sağlamalıdır.
Türkiye'nin Güvenliği: Sözleşme, Türkiye'ye boğazların güvenliğini sağlama yetkisi verir ve bu amaçla boğazlarda askeri tesisler kurmasına izin verir.
Sözleşmenin Süresi ve Değiştirilmesi: Sözleşmenin süresi 20 yıl olarak belirlenmiş ancak, taraflardan herhangi biri feshetmediği takdirde süresiz olarak uzamıştır. Sözleşmenin bazı maddelerinin değiştirilmesi mümkündür.
Önemi:
Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye'nin boğazlar üzerindeki egemenliğini pekiştirmiş ve Karadeniz'deki deniz güvenliğinin sağlanmasında önemli bir rol oynamıştır. Sözleşme, günümüzde de geçerliliğini korumakta ve Türkiye'nin dış politikasında önemli bir yer tutmaktadır.
Not: Bu metin genel bir bilgilendirme amaçlıdır. Sözleşmenin tüm detayları ve hukuki yorumları için uzman kaynaklara başvurulması önerilir.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page